Tekke, Zaviye, Dergahtan Cemevine

Bu çalışmada; geçmişte her bir grubu mensup olduğu ocakla anılan, günümüzde ise daha çok Alevî nitelemesi ile isimlendirilen, genel hatlarıyla boy-soy-aşiret sistemine dayalı sosyal bir hayat sürdüren, dinî ve sosyal hayatlarını daha çok tasavvuf ve tarikat hayatı kalıplarında şekillendiren ocak ve grupların âdâb ve erkânlarını icra ettikleri mekânlar ele alınmıştır.
Alevî nitelemeli gelenek, -dört kapı-kırk makam, üç sünnet-yedi farz ve eline-diline-beline sahip olmak gibi âdâb; niyaz ve cem gibi erkân unsurlarıyla şekillenmiştir. Alevî nitelemeli ocaklar ve gruplar, bir tarikat erkânı ya da zikir âyini/ibadeti olan cem erkânını merkezî bir konuma yerleştirmiştir.
Alevî nitelemeli gelenek ya da ocaklar; söz konusu bu erkânı, diğer tasavvuf ekolleri ve gruplarında olduğu gibi tarih boyunca âdâb ve erkân merkezleri olarak kurumsallaşmış olan tekke, zâviye ve dergâh gibi merkezlerin özellikle meydan evi, meydan odası, kırklar meydanı vb. isimlerle yer alan bölümlerinde icra etmişlerdir. Tekke, zâviye ya da dergâhın bulunmadığı yerleşim yerlerinde ise gerekli büyüklükte evi olan bir dede (ocakzâde) ya da tâlibin evinde toplanıp yürütmüşlerdir.
Ülkemizde tekke ve zâviyelerin kapatılması, modernite ve şehirleşme olgularına bağlı olarak Alevî nitelemeli ocak ve gruplar, âdâb ve erkânlarını şehirlerde de yürütecekleri mekânlar oluşturmuş ve bu mekânlara geleneksel isimlendirmeler haricinde cemevi adı verilmiştir.
Söz konusu veriler cemevinin günümüzde Alevî nitelemeli gelenek ya da ocak ve grupların, cem olup/toplanıp, birtakım sosyal ve kültürel içerikli etkinliklerle beraber aslında tevhid/ hû, hüü çekerek icra ettikleri zikir ibadeti merkezli âdâb ve erkânı yürüttükleri mekânlara verilen bir isim olduğunu ortaya koymaktadır.