Kur'an ve Tefsir İlimlerinin Bazı Meseleleri

Kelamullah olan Kur'an-ı Kerim'in, Kitab, Mübin, Zikr, Nur, Hüda, Şifa ve Furkan benzeri yine Kur'an'da anılan bazı isimleri yanında mukaddes bir kitab olarak beraberinde zikredilen mevcut birçok sıfatı; aslında onun işlevini de yine kendisinin tanıtıp ortaya koyduğunun ipuçlarıdır. Hikmetli Kitab, Nebeu'l-Azim, Hidayet ve Rahmet vb. sıfatlarının tezahürü hususları tevhid, nübüvvet, ahiret, ahkam ve kıssalara dair onun her bir sure, ayet ve harfinden elde edip yaşama geçirme faaliyeti, Sahabenin ifade ettiği bir yöntemdi.

Onlar on ayet ezberleyip her yönüyle sindirdiklerine kani olmadan, yeni bir on ayet ezberlemeyi hak etmediklerini düşünürlerdi. Onlar, sonraki dönem ilmi faaliyetleri arasında Kur'an'ı anlama ve onun hazinelerini layıkıyla ortaya koyna uğraşı için önemli bir saik olmuştur. Çok erken dönemde başlayan bu çalışmalar, Müslüman bilginler nezdinde oldukça saygın, özel bir ilim dalını ortaya çıkarmıştır. Sonraları Tefsir ilmi olarak anılacak bu bereketli ilim dalı; alanı ve kapsamı, akaidden fıraka, lügatten nahiv ve belagata, rivayet ilimlerinden fıkha kadar uzanan çok geniş yelpazedeki bir fennin adı oldu.

Bu kapsamlı ilim dalının usulü de kendisi ile birlikte erken dönemlerden itibaren ilk eserlerini vererek ortaya çıkar. Nispeten geç dönemde yazılmış olsa da Kur'an Ulumu'l- Kur'an ve Usulu't-Tefsir alanında yapılan çalışmalar arasında hacmi mütevazı olmakla birlikte metodolojiyi göstermesi bakımında İbn Teymiyye'nin “Mukaddime fi Usuli't-Tefsir” eseri önemli bir yer tutar. Yazarımız İbn Useymin Şeyhu'l-İslam'ın bu eserinden esinlenerek “Usulün fi't-Tefsir” adında bir risale kaleme almış, daha sonraları da ilim talebeleri için bu eserine şerh mahiyetinde okuttuğu bir ders halkası tertip etmiştir.

Elinizdeki çeviri bu derslerin ses kayıtlarının çözümü ile basılmış, “Şerhu Usul fi't-Tefsir” adını taşıyan Arapça bir baskıyı esas alıyor. Şümul açısından klasik tefsir usulü kitaplarında farklı olarak, seçilen belli meselelere yer verdiğinden kitabı, kuran ve “Tefsir İlimlerinin Bazı Meseleleri” şeklinde Türkçeleştirdik. Üst başlık ta ise “Bir Tefsir Usulü Denemesi” başlığıyla okuyucularımıza sunmayı uygun bulduk.