Keşifler Risalesi-Risale-i Keşfiyye

Bu eser Osmanlı tehzibi ahlak geleneğinin hem başlangıcını, hem sonunu oluşturmaktadır. Yani eser Adudüddin el-ici'nin eseri olması bakımından ilk, Yozgadi'nin eseri olması bakımından sondur. Yozgatlı bir entelektüel olan eserin mütercimi Halveti yolu mensuplarından Keşfi Mustafa Efendi'nin ifadesine göre islamın 'Yeni Ümran'ına katkı için tercüme edilmiştir.

Medeniyetimizde ahlak düşüncesinin temeli ve varlığı iki ilkeye dayanmaktadır. Biri "ilahi ahlak"ı edinmek, diğeri "peygamberi davef'e icabet etmektir. Keşfi Mustafa Efendi'nin bu eseri de bu geleneğin son temsilcilerinden. Eser nazari ahlak konularından düşünme-konuşma, nefsin temel fonksiyonları, ahlakın insan karakteriyle olan münasebeti ve değişip değişmeyeceği meselesi basta olmak üzere ahlaki faziletlerin kazanılması ve korunması gibi temel ahlaki konuların yanında aile ahlakı, ev idaresi, ana baba, çocuklar, hizmetçiler gibi aile fertlerinin maddi ve manevi hayatlarının düzenlenmesi, aralarında uyum sağlanması, birbirlerine karşı olan hak ve sorumlulukları ile devlet yönetimi konusunda gösterilmesi gereken ahlaki dikkatleri ele almaktadır.

Çeşitli kütüphanelerde birçok yazma nüshası bulunan Risale-i Keşfiyye Osmanlı-İran ilim ve medrese çevrelerinde hayli ilgi görmüş, müellifinin diğer eserleri gibi pek çok kişi tarafından şerh edilmiştir.