İkinci Abdülhamid Dönemi İstanbul’u

Sermet Muhtar Alus İstanbul Kitaplığı’nın 19. kitabı İkinci Abdülhamid dönemi İstanbul’una dair yazıları bir araya getirmekte. Aslında Sermet Muhtar'ın birçok yazısı anlattığı tarih aralığı bakımından Abdülhamid dönemine tekabül etmektedir. Fakat bizzat Sermet Muhtar Alus tarafından bazı yazılarının üst başlığı bu şekilde verildiğinden bizde bu yazıları tek kitapta topladık. Bu yazılar Akşam gazetesi (1931-1947); Son Posta gazetesi (1944-1945); İstanbul Belediye Mecmuası (1941); Resimli Tarih Mecmuası (1950-1952), Aydede mecmuası (1948); Tarih Hazinesi dergisi (1951-1952) ve yazarımızın vefatından sonra İstanbul Ansiklopedisi’nin 1960 tarihli IV. cildinde yayımlanmışlardır.
Yazıların bir bütün olarak konusu 1876-1909 tarihleri arasında hüküm süren İkinci Abdülhamid devri İstanbul’una dair 33 yıllık bir tarih aralığını kapsamaktadır. Toplum hayatı için önemli bir zaman dilimi olan neredeyse iki neslin ya da iki kuşağın ortaya çıktığı bu 33 yıllık devrin kendine ait özellikleri, hayat tarzı, uygulamaları, alışkanlıkları, siyasi tutumları Sermet Muhtar’ın anlatımıyla bir mazi bilgisi meydana getirmekte. Bu yazıların satır aralarında birçok figür nefes alıp vermesine rağmen asli iki kahramanı var: Biri İkinci Abdülhamid diğeri de İstanbul. Yazar bu devirdeki İstanbul hayatını devrin toplumsal ve siyasi fügürlerinden hareketle, o az kelimeye çok şey ifade etme maharetiyle ve ironik lisanıyla her bir yazısıyla adeta tablolaştırmış, onları ve tüm devri canlandırmış. 
Kitap kendi içinde bazı temalar etrafında tasnif edilmesiyle bazı bölümlerden meydana geldi. Bu temalar: Basın yayın konusunda netameli kelimeler, yazı yazmanın güçlüğü, mizah ve mizahçılar; rütbe nişan ve cezalar; devrin mimlileri ve sevimlileri; bazı mekânlar ve eğlence hayatı; giyim kuşam; hususi zamanlarda ziyafetler, düğünler, iftarlar ve bayramlar olarak altı ana başlık etrafında şekillendi. Her ana başlık ya da temayı meydana getiren yazılar kronolojik olarak sıralandı.