Gazne (Şehirlerimiz-13)

İslâm, Mekke’de ortaya çıkmasından sonra başta Arap yarımadası olmak üzere tüm dünyaya yayılmıştır. Hz. Peygamber’in tebliği ashabın da desteği ile o dönemden başlayarak farklı coğrafya, kültür, medeniyet ve milletlere ulaşmıştır. Hz. Peygamber icra etmiş olduğu risâlet göreviyle yalnızca ilahî emir ve yasakları değil aynı zamanda İslâm medeniyetinin oluşumu, gelişimi ve yayılmasını sağlamıştır. İslâm tarihinde medeniyet denince şehir ve şehircilik ilk akla gelen kavramlardandır. Bu nedenle şehrin kuruluşu başta olmak üzere, idaresi, kurumları, ahalisi ve sosyal hayatı son derece önemlidir. Raşid halifeler ile Anadolu, Kafkaslar ve Orta Asya’ya yapılan fetihler ile İslâm medeniyeti doğduğu topraklardan çıkarak değişik yerlere ulaşmış, bu süreçten Gazne’de nasibini almıştır. Gazne’ye yakın yerler önceden İslâmla tanışsa da burası IX. veya X. yüzyılda tamamen Müslüman toprağı haline gelmiştir. Gazne, Gazneliler Devleti’ne başkentlik yapmış, tarihte örneğine ender rastlanan Gazneli Mahmud gibi bir sultanın şehri olmuştur. Gazne, Gazneliler devrinde siyasî, politik, ekonomik ve ilmî açıdan ön plan çıkan bir yer olmuştur. Ayrıca şehrin tarihi ipek yolu güzergâhında yer alması, buranın uluslararası bir şehir olarak anılmasını sağlamıştır. Gazne pek çok alanda vermiş olduğu eserlerle ön plana çıkan Bîrûnî gibi bir dehaya ev sahipliği yapmıştır. Gazne, Gazneliler Devleti’nden sonra farklı devletler tarafından zapt edilip yıkımlara maruz kalsada günümüzde Afganistan Devleti’nin önemli şehirlerinden biri olarak varlığını devam ettirmektedir.