Bayezidi Bistami

İslâm düşüncesinin genelinde tasavvufun doğuşu ayrı bir önem taşır. İslâm’da tasavvufun yerini anlamak için tasavvufun doğuş dönemini, bu dönemi anlamak için de bu dönemdeki sûfîleri iyi tanımak icap eder. Tasavvufun doğduğu sosyal ortamın tarihî, dinî, siyasi, ekonomik ve ilmî şartlarını bilmek, bundan sonra tasavvufun doğuşunu fıkıh ve kelâm gibi ilimlerin doğuşuyla mukayese etmek konunun doğru anlaşılmasını bir ölçüde kolaylaştıracaktır. Bâyezîd-i Bistâmî doğuş dönemindeki tasavvuf hareketinin en büyük temsilcisi olup daha sonraki dönemlerde de önemini korumuştur. Onu, tasavvufun vücûd bulmasını sağlayan en önemli üstadlardan biri olarak görmek yanlış sayılmaz. O dönemde hiçbir kimse tasavvufun esaslarını Bâyezîd kadar açık bir biçimde ortaya koymamıştır. III./IX. asrın ilk yarısında tasavvufun Bâyezîd vasıtasıyla ileri bir adım attığı, hatta bir sıçrama gerçekleştirdiği muhakkaktır.