Bağımsız Daimi İnsan Hakları Komisyonu

2011 yılında faaliyete geçen İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Bağımsız Daimi İnsan Hakları Komisyonu (BDİHK), uluslararası alanda en yeni insan hakları mekanizmasıdır. BDİHK İslam Dünyasında alanında ilk kuruluş olarak uluslararası insan hakları kamuoyunda oldukça olumlu karşılanmıştır. Kuruluşundan bu yana geçen kısa zaman diliminde, uluslararası araştırmacılar tarafından hakkında çok sayıda rapor ve makalelerin kaleme alınması da bu durumun bir göstergesidir. Ağustos 2012 tarihinde, 2. Olağan toplantısını Ankara'da yapması, BDİHK'nın Türkiye'de de gündeme gelmesini sağlamıştır. Uluslararası alanda yeni bir mekanizma olarak 2013 Kasım'ında İstanbul'da Hukukun Üstünlüğü Derneği ve Şehir Üniversitesi işbirliği ile gerçekleştirilen ve konuşmacı olarak davet edildiğim bir etkinlikte, Komisyonun yapısı, görev ve yetkileri, misyonu ve vizyonu hukukçulardan ve akademisyenlerden oluşan seçkin bir ekip tarafından derinlemesine irdelenmiştir.

Ağır insan hakları sorunları ile boğuşan İslam İşbirliği Teşkilatı üyesi ülkelerin halkları ve Arakandan Orta Afrika Cumhuriyetine sistematik insan hakları ihlalleri ile karşı karşıya olan dünyanın çeşitli yörelerindeki Müslüman azınlıklar açısından BDİHK bir ümit ışığı olarak ortaya çıkmıştır. Ülkemiz kamuoyunun ve insan hakları alanında faaliyet gösterenler başta olmak üzere sivil toplum kuruluşlarının, Türkiye'nin faaliyetlerinde aktif şekilde yer aldığı İTT'nin bu temel organını yakından tanıması, çalışmalarına katkı vermesi ve uluslararası alandaki benzerleri gibi tam bir insan hakları koruma mekanizması haline gelmesi için desteklemesi önem taşımaktadır. Bu düşünceden hareketle, Komisyon'un ülkemizden ilk üyesi değerli bilim adamı Anayasa Mahkemesi Üyesi Prof. Dr. Zühtü Arslan'dan sonra Komisyon üyesi olarak 2012 yılından itibaren çalışmalarının içinde olan birisi olarak, BDİHK'ya ilişkin Türkçe kaynak ihtiyacına cevap verecek bu çalışmayı hazırlamayı bir görev ve sorumluluk bildim.

Çalışma beş bölümden oluşmaktadır. 1. Bölümde, genel hatları ile İslam Konferansı Teşkilatından İslam İşbirliği Teşkilatına giden süreç ve Teşkilatın insan hakları alanındaki faaliyetleri ele alınmıştır. 2. Bölümde kuruluş çalışmaları ve dayanak hukuki belgeleri ışığında Bağımsız Daimi İnsan Hakları Komisyonu incelenmiştir. Gerektiğinde Komisyon üzerine yapılan çalışmalar ve kendi gözlemlerimizin ışığında açıklama ve yorumlarda bulunulmuştur. 3. Bölümde komisyon için bir ilham kaynağı olarak, düşüncesi ve yaşantısı ile İslam'ın evrenselliğini en iyi ortaya koyan Müslüman bilgelerden Mevlana'nın bütüncül insan hakları anlayışı işlenmiştir. 4. Bölümde ise, Dışişleri Bakanı Sayın Ahmet Davutoğlu'nun Komisyonun misyonunu ve gelecek vizyonunu çok iyi yansıtan BDİHK'nın Ankara'da düzenlenen 2. Toplantısını açılış konuşması, ara başlıklar ilave edilmek suretiyle verilmiştir. Sayın Davutoğlu'nun anılan konuşmasında çok isabetli şekilde vurguladığı gibi, insan hakları kavramının İslam dünyasına dışarıdan ve modern dönemde enjekte edildiği fikri tamamıyla bir yanılsamadan ibarettir. Çünkü gerek değerlerin dayandığı temel naslar, ilkeler çerçevesinde, gerekse İslam tarihinin pratiğine bakıldığında, aslında insan hakları kavramının İslam medeniyetine paralel olarak geliştiğini ve bu medeniyet içinde çok temel bir yer edindiğini açıkça görebiliriz. Bu anlamda da İslam medeniyeti insan hakları bakımından devrim niteliğinde bir sıçramanın gerçekleştirildiği bir tarihi dönemeci temsil eder. Gerçekte de 3. Bölümde ele alınan ve Mevlana'nın daha 13. asırda bugünkü insan hakları anlayışına denk düşen, hatta bazı konularda daha da ilerisine geçen birçok ifadesi, aslında insan haklarının İslam inancının ve medeniyetinin ruhu olduğunun çok somut göstergesidir. Son olarak ise, İİT Şartı'nın yanı sıra BDİHK'nın Temel Belgeleri olan İçtüzük ve Usul Kuralları Türkçeye tercüme edilerek verilmiştir.