Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü

Değerli Öğretmenler, veliler ve sevgili öğrenciler!
Bu kitapta, halkımızın dağarcığından ve çeşitli kaynaklardan seçmiş olduğumuz deyimlerimiz ve atasözlerimiz bulunmaktadır. Bir durumu, bir kavramı; hoş bir anlatımla ya da özel bir biçim içinde belirten ve çoğunun, gerçek anlamı dışında ayrı bir anlamı bulunan kalıplaşmış sözcük topluluğuna ya da tümceye deyim denir.
Deyimlerimizin belli başlı özellikleri şunlardır:
• Deyimler kalıplaşmış sözlerdir. Deyimdeki sözcükler ve yerleri değiştirilemez.
• Kısa ve özlü anlatım araçlarıdır.
• En az iki sözcükle kurulurlar.
• Ya tümce biçiminde ya da sözcük öbeği biçiminde bulunurlar.
• Mecazsız deyimler de bulunmaktadır.
Atasözleri ise çok eski dönemlerden beri varlığını sürdürmüş olan söz varlıklarımızdır. Sav, mesel, darbımesel gibi sözcükler, atasözü yerine kullanılagelmiş sözlerdir. Her biri atalarımızın engin bir deneyimine dayanan ve bir genel kuralı ortaya koyan sözlere atasözü denir.
Atasözleri kalıplaşmış olan sözlerdir. Atasözünde bulunan sözcükler de sözcüklerin sırası da bozulamaz. Her atasözü bir genel kuralı ortaya koymak için söylenmiştir. Deyim ile atasözünü ayıran en büyük fark; deyimin bir kavramı anlatmak için kullanılan özel ifade kalıbı olması,
atasözünün ise bir genel kural içermesidir.
Atasözlerimizin belli başlı özellikleri şunlardır:
• Kalıplaşmış sözlerdir, atasözlerini oluşturan sözcükler değiştirilemez.
• Gözlem ve deneyime dayanır.
• Kısa ve özlü sözlerdir.
• Öğüt verici ve yol gösterici niteliğe sahiptir.
• Söyleyeni belli değildir.
• Çoğunlukla mecazlı sözlerdir.

Oktay YİVLİ