Aşık Şenlikin Şiirlerinin Dili (Giriş-Gramer-Metin-Dizin)

Bu çalışmada, 19. yüzyılın sonunda yaşamış olan ve asıl adı Hasan olmasına karşılık Şenlik adıyla ün kazanmış ünlü halk şairi Âşık Şenlik’e ait olan şiirlerin dili incelemiştir. Yaşadığı dönemin çalkantılı ve buhranlı olaylarını söyleyişine yansıttığı görülen Âşık Şenlik’in şiirleri didaktik özellik taşımalarının yanı sıra içinde bulunulan sosyal, siyasal ve kültürel şartları saz eşliğinde sözlü olarak dile getirme ve bu sayede toplumu bilinçlendirme ve millî bilinci şahlandırma noktasında önemli bir millî ve toplumsal görev üstlenmiştir. Toplumda sözlü geleneğin en önemli temsilcileri olan âşıkların en önemli özelliklerinden biri de içinde bulundukları coğrafyanın veya bölgenin dil özelliklerini söyleyişlerine yansıtmış olmalarıdır. Dolayısıyla âşıkların, şiirlerinden ve söyleyiş özelliklerinden mensup oldukları bölgenin ağız özellikleri hakkında bilgi sahibi olunması neredeyse kaçınılmazdır. Çıldırlı Âşık Şenlik’in şiirleri incelendiğinde de şiirlerin Batı Türkçesinin doğu koluna mensup olan Azerbaycan Türkçesinden izler taşıdığı dikkat çekerken ayrıca Kars ilinde konuşulmakta olan Azeri ve Terekeme ağızlarının özelliklerini de barındırdığı görülmektedir. Ancak şiir metinlerinde gerek kaynak kişilerden gerekse derlemecilerden kaynaklanan bazı yazım hataları bulunmaktadır. Tespit edilen bu hatalar içinde büyüdüğüm Kars ilinin ağız özelliklerine hȃkim olmam sebebiyle çalışma sırasında tarafımca düzeltilmiştir. Şiir metinleri üzerinde yapılan bu düzeltmeler kelimelerin düzeltilmiş şekillerine dipnot verilerek belirtilmiştir. Dizin ve gramer çalışması yapılırken de kelimelerin düzeltilmiş şekilleri esas alınmıştır. Ayrıca şiir metinlerimiz içerisinde yer alan 35. şiir Türkçe değil Kürtçe olduğu için bu şiir inceleme dışında tutularak dizin ve gramer çalışmasına dahil edilmemiştir. Bunun nedeni çalışmanın, STT ile onun kapsamı içinde yer alan birkaç ağıza ait ses ve şekil bilgisi özelliklerini ortaya koymayı amaç edinmiş olmasıdır. Bu çalışmadaki 180 şiirin tamamına Prof. Dr. Ali Berat Alptekin- M. Nizameddin Coşkun’a ait Çıldırlı Ȃşık Şenlik Divanı adlı eser kaynaklık etmiştir.